فلج مغزی (CP) به گروهی از اختلالات گفته می‌شود که بر توانایی افراد در حرکت، حفظ تعادل و حالت بدنی تاثیر می‌گذارد. از هر ۳۲۳ کودک ۱ نفر به این اختلال مبتلا می‌شود. از زمان تولد تا سن ۵ سالگی، کودکان باید به هدف‌های رشدی حرکتی برسند که اصطلاحا به آن نقاط عطف (Milestone) گفته می‌شود. حرکاتی مانند غلت زدن، نشستن، ایستادن و راه رفتن. تاخیر در رسیدن به هر کدام از این نقاط عطف حرکتی، می‌تواند نشانه‌ای از فلج مغزی باشد. هر چند تشخیص آن باید توسط متخصص صورت گیرد چون ممکن است برخی کودکان این مشکلات حرکتی را داشته باشند اما لزوما به فلج مغزی مبتلا نباشند.

در ادامه به نشانه‌های CP در بازه‌های سنی مختلف می‌پردازیم:

 

نشانه‌های فلج مغزی کودکان ۳ تا ۶ ماه

• به عقب افتادن سر کودک هنگامی که او را از حالت طاق باز بلند می‌کنید.

• سفتی و خشکی در عضلات و بدن کودک.

• نرمی و شل بودن عضلات او.

• به عقب متمایل بودن کمر کودک هنگامی که او را بغل می‌کنید.

• سفت شدن پاها هنگامی که کودک را بلند می‌کنید.

 

نشانه‌های کودکان ۶ تا ۱۰ ماه

• ناتوانی در غلط زدن

• ناتوانی در رساندن ۲ دست به یکدیگر

• ناتوانی در رساندن دستها به دهان

• استفاده تنها از یک دست 

 

نشانه‌های کودکان بزرگتر از ۱۰ ماه

• سینه‌خیز رفتن به صورت کج و غیرقرینه

• ناتوانی در چهار دست و پا راه رفتن

این کودکان برخی اوقات ممکن است به جز اختلالات حرکتی که علامت اصلی فلج مغزی است اختلالات دیگری نیز داشته باشند.

برخی از این اختلالات عبارت اند از:

۱. عقب‌ماندگی ذهنی

۲. صرع و تشنج

۳. مشکلات شنوایی

۴. مشکلات بینایی

۵. مشکلات رفتاری مثل اوتیسم

۶. مشکلات قلبی

۷. مشکلات دهانی و دندانی

۸. مشکلات بلع

۹. مشکلات تنفسی

۱۰. مشکلات ارتوپدی

۱۱. اختلالات حجمی سر

۱۲. مشکلات گفتاری

 

دسته‌بندی‌ اختلالات کودکان مبتلا به فلج مغزی

علائم و نشانه‌هایی که در کودکان فلج مغزی دیده می‌شود، در 6 دسته‌بندی تخصصی قرار می‌گیرد که عبارت است از:

 

۱. ناهنجاری‌های تون عضلانی

• سفتی بیش از حد اندام‌ها

• شل بودن غیر عادی عضلات

• ترکیب این دو حالت

همه کودکان فلج مغزی در ناحیه‌ای از مغز که کنترل تون عضلانی را بر عهده دارد دچار آسیب‌دیدگی هستند در نتیجه ممکن است تون عضلانی آن‌ها افزایش یا کاهش يابد و یا ترکیبی از این دو حالت را داشته باشد(تون متغیر).

 

۲. ناهنجاری‌های پوسچرال

• وضعیت غیرطبیعی در زمان استراحت

• تغییرات کنترل‌ناپذیر در حین حرکت

 

۳. عملکرد حرکتی غیرطبیعی

• استفاده ناهماهنگ از دست‌ها

• راه رفتن یا خزیدن غیرمعمول

• مشکل در مکیدن

 

۴. تأخیر در رشد حرکتی

• ناتوانی در تطابق انگشتان به منظور گرفتن چیزی

• کندی در اجرای حرکات مجزای انگشتان

 

۵. علائم رفلکسی

همه كودكان با مجموعه‌ای از رفلكس‌ها يا واكنش‌های غيرارادی متولد می‌شوند كه به حيات آن‌ها تا زمانی كه كنترل ارادی عضلات را به دست آورند، كمک می‌كند. اين حركات رفلكسی، بعد از تولد، ظاهر می‌شود سپس مهارت‌های آگاهانه‌تر جای آن‌ها را می‌گيرد. رشد كودكان فلج مغزی اغلب كندتر است به این دلیل ممكن است رفلكس‌ها دركودكی مزمن شوند. وقتی كه رفلكس‌ها طبق برنامه ظاهر نشوند به عنوان "رفلكس‌های اوليه مزمن" شناخته می‌شوند. رفلكس‌های مزمن اغلب در رشد كودک مداخله می‌كنند و آن را تحت تأثير قرار می‌دهند.

 

فلج مغزی مادرزادی یا CP مادرزادی

اغلب مشکلات فلج مغزی به علت آسیب مغز است که قبل یا هنگام تولد رخ داده است و به آن فلج مغزی مادرزادی میگویند. عوامل زیر احتمال ابتلا به CP مادرزادی را افزایش می‌دهد:

• تولد زود هنگام نوزاد

• بارداری با لقاح آزمایشگاهی یا سایر تکنولوژی‌هایی که به باروری کمک می‌کند.

• عفونت‌های مادر در زمان بارداری

• ابتلا به کرنیکتروز (نوعی آسیب مغزی که زمانی اتفاق می‌افتد که نوزاد دچار زردی شدید باشد و درمان نشود).

• زایمان سخت 

فلج مغزی معمولا در سال اول یا دوم پس از تولد تشخیص داده میشود. اختلالات کودکان فلج مغزی، منجر به مشکلات متعددی در فرد شده و کیفیت زندگی و سطح استقلال در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی آن‌ها را کاهش می‌دهد که می‌تواند طول عمر کودکان فلج مغزی را کاهش دهد. برای جلوگیری از مشکلات آتی برای زندگی کودکانتان پیشنهاد می‌شود هر چه زودتر به درمان آن اقدام کنید.