فلج مغزی یا CP از جمله اختلالات عصبی است که در مغز در حال رشد اتفاق می‌افتد. در جهان به طور متوسط از هر ۱۰۰۰ کودکی که متولد می‌شود ۲ تا ۳ نفر دچار این اختلال هستند.

 

چه علائمی باعث به وجود آمدن فلج مغزی می‌شود؟

 عوامل مختلفی می تواند منجر به CP شود مانند:

• ضربه به سر

• خفگی

• زردی

• تشنج

• بیماری‌های عفونی مادر هنگام بارداری

• نرسیدن اکسیژن کافی به مغز در قبل، بعد و حین زایمان 

 

اختلالات همراه کودکان فلج مغزی 

در افراد مبتلا به فلج مغزی، مشکلات موجود، توانایی کارکردی آن‌ها را در زندگی مختل می‌کند، در ادامه به ۱۰ مورد از این اختلالات می‌پردازیم:

۱. عقب ماندگی ذهنی

۲. صرع و تشنج

۳. مشکلات شنوایی

۴. مشکلات بینایی مانند استرابیسم، نیستاگموس، همی آنوپیا، ضعف بینایی مانند دوبینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم

۵. مشکلات رفتاری مثل اختلال بیش فعالی، نقص کوجه، وابستگی و...

۶. مشکلات قلبی

۷. مشکلات دهانی ودندانی مانند: آبریزش، ساییدگی دندان، بدشکلی دندان، مشکلات بلع و دندان قروچه

۸. مشکلات گفتاری مانند دیز آرتری یا آفازی

۹. مشکلات تنفسی مثل: سودو بولبار پالز.

۱۰. مشکلات ارتوپدی نظیر اسکولیوز، در رفتگی مادرزادی مفصل ران

این اختلالات در کودکان فلج مغزی، کیفیت زندگی و سطح استقلال در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی آن‌ها را کاهش می‌دهد که باید برای درمان آن‌ها سریعا اقدام کرد.

 

تشخیص فلج مغزی

برای تشخیص فلج مغزی، متخصصان ابتدا علائم، نشانه‌ها، آزمایشات و سوابق پزشکی فرزند شما را بررسی می‌کنند و یک ارزیابی فیزیکی انجام می‌دهند. پس از آن برای تشخیص قطعی این اختلال ممکن است مراحل زیر طی شود:

 

۱. اسکن مغزی

فناوری‌های تصویربرداری مغز می‌تواند قسمت‌های آسیب‌دیده مغز و یا قسمت‌هایی از مغز را که به صورت غیرطبیعی رشد کرده‌اند را مشخص کند. اسکن مغزی گفته شده برای این کودکان چند نوع نوع مختلف دارد:

 

• ام آر آی (MRI)

به این روش تصویربرداری رزونانس مغناطیسی می‌گویند. این روش با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی، جزئیاتی سه بعدی و یا عکس‌هایی طبقه بندی شده از مغز کودک شما تهیه می کند که اغلب می‌تواند ضایعات و یا نا هنجاری‌های مغز کودک شما را تشخیص دهد. این روش در تشخیص فلج مغزی بسیار پرکاربرد است.  این تست بدون درد اما پر سرو صداست. احتمالا به کودک شما از قبل یک آرام‌بخش داده خواهد شد.

 

• سونوگرافی

این تست در دوران نوزادی نیز انجام می‌شود. سونوگرافی جمجمه از امواج صوتی با فرکانس بالا برای گرفتن تصاویری از مغز، استفاده می‌کند.

سونوگرافی یک تصویر دقیق تولید نمی کند اما سریع و ارزان است و می تواند ارزیابی اولیه ارزشمندی را از مغز فراهم کند.

 

• اکتروانسفالوگرام (EEG)

اگر فرزند شما تشنج داشته باشد، پزشک شما ممکن است اکتروانسفالوگرام (EEG) را برای تعیین اینکه آیا او مبتلا به صرع است یا خیر؛ برای او تجویز کند که این مورد اغلب در کودکان مبتلا به فلج مغزی پیش می‌آید.

در آزمایش EEG یکسری الکترودها به پوست سر کودک شما اعمال (چسبانده) می‌شود که فعالیت الکتریکی مغز کودک شما را ثبت می‌کند، اگر صرع داشته باشند، طبیعی است که تغییراتی در الگوهای امواج مغزی کودک شما ایجاد شود.

 

تست های آزمایشگاهی

آزمایشات آزمایشگاهی ممکن است برای مشکلات ژنتیکی و متابولیکی برای این کودکان مورد استفاده قرار بگیرد.

 

انواع فلج مغزی بر اساس علائم نورولوژیک

فلج مغزی را می‌توان بر اساس علائم نورولوژیک در پنج گروه تقسیم‌بندی کرد که عبارت است از:

• اسپاستیک

• دیس کینزیایکی

• هایپوتونیک

• آتاکسیک

• نوع مختلط (که بیانگر وجود بیشتر از یک علامت حرکتی در فرد است).

 

اسپاستیک

افراد مبتلا به فلج اسپاستیک، در اندام‌های انتهایی خود (پاها و دست‌ها) دارای سفتی عضلانی هستند همچنین ممکن است این سفتی عضلانی را در سراسر بدن این افراد ببینیم. حرکات آن‌ها به دلیل همین سفتی عضلانی بسیار کند است و اگر بخواهند سرعت حرکت را بالا ببرند، سفتی عضلانی بیشتر خواهد شد. با این وجود، مسیر و هدف حرکات این افراد صحیح است. یعنی اگر بخواهند شیئی را بگیرند، دست خود را مستقیما و هدفمند به سمت آن حرکت می‌دهند. در مواردی رشد اندام‌های آن‌ها با محدودیت وبد شکلی‌هایی همراه است. این گروه از کودکان 80-70 درصد از کودکان فلج مغزی را شامل می‌شوند. برای اطلاعات بیشتر با علائم این نوع فلج به بلاگ فلج مغزی اسپاستیک مراجعه کنید.

 

دیس کینزیایکی

دیس کینزیایکی از اختلالات پیچیده‌ای است که در آن چندین اختلال حرکتی وجود دارد. حرکات در این افراد، پیچ وتابی است. حرکات برگشتی در این افراد دیده می‌شود مثلا اگر فرد بخواهد شئ مقابلش را با دستش بگیرد، ممکن است دست یا بازویش بجای نزدیک شدن به شئ از آن دور شود و دستش در جهت خلاف شئ حرکت کند. هدایت حرکت، در این افراد فاقد دقت است. زمانبندی حرکتی آن‌ها نیز متغیر و متناقض است، یعنی در شروع حرکت تاخیر دارند. سرعت حرکت این افراد عموما کند است، اما گاهی اوقات حرکات سریع نیز در این افراد دیده می‌شود. افراد دچار دیس کینزیا، در معرض خطر دررفتگی مفاصل نیزهستند.

 

هایپوتونیک

هایپوتونییا یا همان شلی عضلانی معمولا در کودکان بسیار کوچک دیده می‌شود که غالبا این مرحله، گذرا و موقتی است و این حالت به اسپاستیسیتی و یا سایرانواع دیس کینزیا تبدیل خواهد شد.

کودک دارای هایپوتونی شدید، به سختی قادر به انجام حرکات ارادی است. این کودکان بسیار ضعیف بوده و انجام حرکاتی که برخلاف جهت جاذبه زمین باشد برایشان بسیار سخت است. دامنه حرکتی آنها بسیار زیاد و افراطی است. 

برای اطلاعات بیشتر با علائم این نوع فلج به بلاگ فلج مغزی هایپوتونیک مراجعه کنید.

 

 

 آتاکسیک 

افراد مبتلا به آتاکسی عموما دارای یکی از سندرم‌های ژنتیکی هستند. در افراد مبتلا به فلج مغزی، علامت آتاکسی معمولا به همراه هایپوتونی، اسپاستیستی و یا دیس کینزیا دیده می‌شود.

از دیگر مشخصات این نوع فلج مغزی، می‌توان به زمان‌بندی اشتباه در حرکات، آشفتگی درتعادل و افزایش اختلالات حرکتی در هنگام افزایش سرعت گفتار اشاره کرد. 

 

درمان فلج مغزی

درمان اصلی کودکان مبتلا به فلج مغزی توسط تیم توانبخشی متشکل از کاردرمانی، گفتاردرمانی، فیزیوتراپی است. اقداماتی مانند مصرف داروها و استفاده از لوازم ارتوپدی مانند ارترزها و کفش‌های طبی نیز از درمان‌های کمکی برای این افراد است.

 

کاردرمانی فلج مغزی

از مهم‌ترین اهدافی که کاردرمانی در کودکان فلج مغزی دنبال می‌کند افزایش سطح کیفیت زندگی و استقلال آن‌هاست.

کاردرمانی از جمله مهمترین خدمات در درمان کودکان CP در جهت افزایش طول عمر کودکان فلج مغزی، افزایش استقلال و بهبود وضعیت شناختی ذهنی این کودکان است.

کاردرمانگران با آموزش، کنترل حرکتی، آموزش پوزیشن‌ها، شناسایی مشکلات مختلف این کودکان، برنامه کاردرمانی دقیقی به صورت بلندمدت و کوتاه‌مدت ارائه می‌دهند.